Lễ Hội làng Quần Thanh xã Khuyến Nông
 

     Làng cổ Quần Thanh không lớn nhưng có đến 14 dòng họ quần cư. Tuy nhiên, không vì thế mà có sự phân biệt, người dân Quần Thanh đời nối đời luôn răn dạy nhau: “Dù Đỗ, Nguyễn hay Đình, dù Trần, Đinh hay Chu, Vũ...cùng chung tên đất, tên làng - thương nhau đùm bọc, chị ngã em nâng, không bao giờ chém nhau bằng lưỡi”. Chính bởi tinh thần đoàn kết, yêu thương giữa các dòng họ ở Quần Thanh đã tạo nên sức mạnh nội sinh của một làng quê truyền thống. Theo các bậc cao niên trong làng kể lại, Quần Thanh thuở xa xưa vốn hoang vu, cỏ cây rậm rạp, muông thú, trăn, rắn, nhiều vô kể. Nhưng nhờ có bàn tay cha ông xưa không quản khó khăn, gian khổ vỡ đất, trồng cây để sự sống được sinh sôi. Năm tháng trôi qua mà hình thành nên làng xóm tốt tươi, trù phú. Theo sách “Tên làng xã Việt Nam đầu thế kỷ XIX”, trước thời vua Gia Long (nhà Nguyễn) đã có tên làng Quần Thanh. Quá trình hình thành làng cổ Quần Thanh gắn liền với công lao của vị thần Thành Hoàng làng. Vào thế kỷ thứ III, ở vùng núi Nưa (Na Sơn) diễn ra cuộc khởi nghĩa do anh em Triệu Quốc Đạt - Triệu Thị Trinh khởi xướng. Để bảo vệ căn cứ núi Nưa, anh em họ Triệu đã cho quân đắp thành lũy dọc theo phía sau sông Hoàng (một phần ở địa phận làng Quần Thanh). Trong cuộc kháng chiến chống giặc Nguyên Mông, khi vua quan nhà Trần với kế sách bỏ lại Thăng Long “vườn không nhà trống”, rút về Thanh Hóa chuẩn bị đánh giặc lâu dài thì thành lũy phía sau sông Hoàng đã được tiếp tục tu sửa, mở rộng, lập thành chiến tuyến để khi cần thiết có thể rút về vùng núi Nưa nhằm bảo toàn lực lượng. Vào cuối thời Trần, danh tướng Trần Khát Chân và vị tướng dưới trướng tên Trần Huệ được giao canh giữ phòng tuyến sông Hoàng. Quần Thanh là một trong những điểm đồn trú quan trọng. Người dân Quần Thanh luôn hằng tin, Thành Hoàng làng chính là dũng tướng Trần Huệ. Ông vốn là người Lôi Dương nay là huyện Thọ Xuân, theo danh tướng Trần Khát Chân đi đánh trận mạc, một lòng trung thành với nhà Trần. Khi đến đất Quần Thanh, thấy nơi đây thế đất tốt, có thể gây dựng sự nghiệp, nên đã đưa người thân tín từ Quần Lai, Quần Đội (Thọ Xuân) xuống đây khai phá ruộng hoang, lập thành thôn trang với tên gọi ban đầu làng Xanh. Về sau đổi tên thành Quần Thanh. Trong đó, chữ “Quần” ngụ ý nhắc nhớ cháu con không được quên gốc tích, nguồn cội. Thành Hoàng làng Quần Thanh với tài trí hơn người không chỉ giỏi đánh trận mạc, khi về đời thường, ông hướng dẫn người dân làm ăn, cấy cày, gây dựng cơ nghiệp; dạy cách ứng xử, tạo nên thuần phong mỹ tục của vùng đất ven sông Hoàng. Vì thế, người dân trong làng luôn nhớ ơn ông. Tuy nhiên, khi âm mưu mưu sát Hồ Quý Ly ở Đốn Sơn thất bại, danh tướng Trần Khát Chân không tránh khỏi họa chém đầu. Cùng với đó, những tướng sĩ dưới trướng của ông cũng chung số phận bi thảm, và tướng Trần Huệ cũng vậy. Người dân Quần Thanh biết ơn người đã có công khai mở vùng đất, bởi vậy đã suy tôn ông làm thành hoàng làng, âm thầm lập dựng đền thờ nhỏ. Trải qua thời gian, thành hoàng làng Quần Thanh đã được các triều đại phong kiến trong lịch sử dân tộc 12 lần ban sắc phong. Trong đó, sắc phong cổ nhất còn giữ được đến ngày nay là vào triều vua Cảnh Hưng (năm 1783). Nội dung các bản sắc phong được dịch cũng cho biết: Tướng Trần Huệ đã cùng với danh tướng Trần Khát Chân đánh thắng giặc ngoại xâm (Chăm-Pa). Về sau, chính ngài đã tham gia canh giữ phòng tuyến sông Hoàng - bảo vệ căn cứ Na Sơn (núi Nưa). Thành hoàng làng Quần Thanh là người có công dựng làng, lập xóm, dẫn dắt người dân làm ăn...Các đạo sắc phong đều ghi nhận ngài có công lao bảo quốc hộ dân, thần nhân chính trực, linh ứng hiển uy, tôn phong Đại sĩ Đại vương - Thượng đẳng thần. Đền thờ ngài ở làng Quần Thanh là “Tối linh từ”. Ngoài 12 đạo sắc phong, tại đền Quần Thanh còn lưu giữ một số hiện vật (gươm giáo; bài biểu; phủ việt...), tất cả đều là báu vật của làng, được giữ gìn, trông coi cẩn trọng. Năm 2000, đền Quần Thanh vinh dự được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. 
   Sau nhiều lần tôn tạo, năm 1962, đền bị phá lấy gỗ làm trường học. Trong phong trào bài phong những năm sau giải phóng, các sắc phong, đồ thờ có nguy cơ bị mất, dân làng phải bí mật mang 12 đạo sắc phong và những đồ thờ quý đi cất giấu nhiều năm. Các năm 2000 và 2016, đền tiếp tục được tôn tạo khang trang như ngày nay. Đây chính là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương, nơi phát thưởng khuyến học khuyến tài, động viên khích lệ lẫn nhau xây dựng đời sống văn minh, phồn vinh ở địa phương. Vào dịp 10 tháng giêng hằng năm, lễ hội làng Quần Thanh lại diễn ra để tưởng nhớ vị Thành hoàng làng./.
                              Văn Hùng biên tập theo Baothanhhoa